Mija 234 lata od uchwalenia Konstytucji 3 maja Rzeczypospolitej Obojga Narodów
W 2025 roku obchodzimy 234. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja – symbolu wolności, nowoczesności i troski o dobro wspólne. Przyjęta w 1791 roku przez Sejm Czteroletni, była pierwszą w Europie i drugą na świecie ustawą zasadniczą regulującą ustrój państwa w sposób nowoczesny i całościowy.
To jedno z najważniejszych świąt państwowych Rzeczypospolitej Polskiej. Obchodzone na pamiątkę uchwalenia ustawy zasadniczej, czyli nadrzędnego aktu prawnego, który określa zasady działania państwa oraz prawa i obowiązki obywateli. 3 maja Polska i Polacy na całym świecie obchodzą święto narodowe upamiętniające przyjęcie w 1791 r. pierwszej w Europie i drugiej na świecie spisanej konstytucji.
Uchwalenie Konstytucji 3 maja było przełomowym wydarzeniem w dziejach całej Europy. Dokument, który powstał 234 lata temu nie kopiował obcych wzorów, lecz był wzorem dla innych. To do niej, kilkaset lat później, odwoływali się twórcy polskich konstytucji XX wieku. Najważniejszym współcześnie dziedzictwem Konstytucji jest wprowadzenie po raz pierwszy trójpodziału władzy, rozwiązania mającego kluczowe znaczenie w dzisiejszym rozumieniu demokracji. Natomiast ideały zawarte w Konstytucji, takie jak równość, wolność i sprawiedliwość nadal pozostają aktualne. Tak jak uniwersalność preambuły do pierwszej naszej konstytucji:
(…) chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje, i z tej dogorywającej chwili, która nas samym sobie wróciła, wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą egzystencyją polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony, chcąc oraz na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć, mimo przeszkód, które w nas namiętności sprawować mogą, dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy (…) – preambuła do Ustawy Rządowej z 1791 r.
Tekst Konstytucji nie był obszerny ponieważ liczył tylko 11 stron. W 11 artykułach został opisany ustrój prawny Rzeczypospolitej, zasady funkcjonowania społeczeństwa i państwa oparte na koncepcji demokratyzacji stosunków społecznych. Organizacja władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli zostały po raz pierwszy uregulowane. Pierwsza polska ustawa zasadnicza zawierała także nowatorskie rozwiązania w zakresie parlamentaryzmu. Władzę ustawodawczą sprawował sejm, złożony z dwóch oddzielnych izb a posłów uznano za reprezentantów całego narodu. Co ważne zniesiona została zasada liberum veto. Konstytucja 3 Maja była kompromisem królewsko-szlacheckim pomiędzy programem monarchiczno-konstytucyjnym Stanisława Augusta, a republikańskim Ignacego Potockiego, Stanisława Małachowskiego i Hugona Kołłątaja. To wyraz głębokiego patriotyzmu twórców, dzieło tworzące późniejszą tożsamość suwerennego narodu dążącego do zachowania niezależności państwowej. Dokument na co dzień jest przechowywany jest w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie.
#policjazakopane
zdj.Sejm RP
